Atak terrorystyczny w Wiedniu
Opracowała: Maria Nowakowska[1], 13.11.2020 r.
W poniedziałek 2 listopada 2020 r. w centrum Wiednia doszło do ataku terrorystycznego. W wyniku strzelaniny zginęły 4 osoby, a ponad 20 zostało rannych[2]. Pierwsze strzały padły o godzinie 20.00 w pobliżu synagogi przy Seitenstettengasse. Przez następne dziewięć minut napastnik strzelał do losowo napotkanych osób. Według informacji „Deutche Wells” strzały oddano w sześciu różnych miejscach[3]: w Morzinplatz, Salzgries, Bauernmarket, Graben, Fleischmarkt i Schwedenplatz[4].
Miejsce zamachu słynie z barów, restauracji, kawiarni oraz nocnego życia[5]. Burmistrz Wiednia Michael Ludwiga oznajmił, że były oddawane do ludzi przebywających w pubach[6]. O godzinie 20.09 zamachowiec uzbrojony w atrapę pasa szahida, karabin maszynowy, pistolet i maczetę[7] został zastrzelony przez policję[8]. Główny podejrzany opublikował tego dnia kilka zdjęć na Instagramie, na których pozował z flagą ISIS i zapewniał o wierności liderowi Państwa Islamskiego (ISIS)[9].
Odpowiedzialnym za dokonanie zamachu w Wiedniu jest dwudziestoletni Kujtim Fejzulai, pochodzenia austriackiego oraz macedońskiego. Był znany władzom jako zwolennik ISIS, które przyznało się do dokonania ataku. Kujtim Fejzulai był jedynym napastnikiem, chociaż w pierwszych dniach śledztwa media donosiły o możliwej większej liczbie terrorystów[10].
W przestrzeni medialnej pojawiły się informacje, z których wynika, że Fejzulai miał udać się w lipcu 2020 r. z innym mężczyzną na tereny Słowacji, gdzie starał się o zakup amunicji do broni. Napastnik podróżował autem zarejestrowanym na nazwisko swojej matki. Podobno sprzedaż zakończyła się niepowodzeniem, ponieważ Kujtim nie okazał pozwolenia na posiadanie broni. Władze słowackie miały poinformować o tym fakcie władze Austrii. Jednak, według „The Guardian”: „minister sprawiedliwości powiedział, że nie został poinformowany o próbach zakupu amunicji na Słowacji, twierdząc, że byłby to powód do jego aresztowania[11].
Minister spraw wewnętrznych Austrii przyznał, że młody mężczyzna był znany władzom od 25 kwietnia 2019 r. Tego dnia został skazany na 22 miesiące pozbawienia wolności za przynależność do ISIS oraz próbę przekroczenia granicy turecko-syryjskiej w towarzystwie dwóch Niemców i Belga. Został jednak zwolniony z więzienia już w grudniu, pod warunkiem, że będzie regularnie monitorowany przez służby kuratorskie oraz weźmie udział w programie deradykalizacji[12].
Po przybyciu na miejsce policji napastnik otworzył do nich ogień, raniąc jednego funkcjonariusza. Dwaj idący do pracy mężczyźni palestyńskiego pochodzenia oraz ich kolega usłyszeli strzały i zobaczyli zamachowca 20 metrów od siebie. Mężczyźni szybko odciągnęli rannego policjanta, wezwali karetkę i natychmiast zaczęli opatrywać rany, próbując je tamować własnymi ubraniami. Przez cały czas w okolicy zamachu widzieli sprawcę. Pomimo ryzyka przez cały czas starali się udzielać pomocy policjantowi i innym osobom. Do pomocy przyłączyło się dwóch kolejnych mężczyzn, tj. 25-letni Mikail Özen i 21-letni Recep Gültekin tureckiego pochodzenia, którzy za swoją akcję otrzymali później podziękowania od burmistrza Wiednia. Na podstawia nagrania z balkonu jednego z mieszkańców niektóre media skierowały oskarżenia w kierunku tych mężczyzn, oskarżając ich o współudział w ataku. Obaj natychmiast poprzez media społecznościowe wydali oświadczenie, potępiające wszelkie działania terrorystyczne. Mimo to media opublikowały zrzuty ekranu i wpisy z przeszłości mężczyzn, co miało sugerować ich wysoce nacjonalistyczne poglądy. Następstwem medialnych oskarżeń stały się rasistowskie ataki na ludność muzułmańską zamieszkującą Wiedeń. Doniesienia mówią o atakach na muzułmańskie kobiety oraz malowaniu graffiti na meczetach[13].
Zamach w Wiedniu odbił się szerokim echem w krajach Europy. Tuż po zdarzeniu austriacka policja złożyła wniosek o przeprowadzenie w Niemczech dochodzenia w sprawie domniemanych osób, z którymi kontaktował się Kujtima Fejzulai[14]. Federalna Policja Kryminalna Niemiec (BKA) przeszukała mieszkania i siedziby firm czterech mężczyzn, podejrzanych o kontakt z zamachowcem. Funkcjonariusze oraz członkowie niemieckiej jednostki antyterrorystycznej GSG9 przeszukali m.in. pomieszczenia w Osnabrück, Kassel i w hrabstwach Pinneberg. Jak donosi policja, mężczyźni, u których przeprowadzono rewizje, nie są podejrzani o udział w strzelaninie, jednak istnieją dowody na to, że mieli kontakt z napastnikiem. Prawdopodobnie dwóch z nich w tym roku odwiedziło terrorystę w Wiedniu. Trzeci mężczyzna kontaktował się z nim online, natomiast czwarty podejrzany – z osobami, które go znały. Prokuratorzy oznajmili, że podczas przeszukania próbowali zebrać możliwe dowody przeciwko domniemanym współpracownikom, jednak żaden z nich nie został aresztowany[15].
W związku z atakiem austriacka policja aresztowała we wtorek 3 listopada dwóch mężczyzn w wieku od 20 do 25 lat, którzy pochodzili z rodzinnego miasta zamachowca w St. Poelten. Kilkanaście innych osób zostało zatrzymanych w rezultacie przeszukania 18 nieruchomości we Wiedniu. Osoby aresztowane pochodzą ze środowisk migracyjnych. Lokalna policja bada także związki zamachowca z niedawnymi wydarzeniami we Francji[16].
Z kolei szwajcarska policja, we współpracy w władzami Austrii, dokonała aresztowania w Winterthur dwóch osób w związku z zamachem terrorystycznym w Wiedniu[17]. Obaj mężczyźni, których tożsamość nie została ujawniona, byli wcześniej notowani w sprawach karnych w 2018 i 2019 r[18].
W piątek 6 listopada 2020 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Austrii poinformowało, że Austria będzie podejmowała decyzję o zamykaniu meczetów, które uważa za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego[19]. Po spotkaniu minister ds. integracji Susanne Raab z przewodniczącym Islamskiej Wspólnoty Religijnej w Austrii (Islamischen Glaubensgemeinschaft in Österreich, IGGÖ) Ümitem Vuralem rząd podjął m.in. decyzje o zamknięciu meczetów w dzielnicach Ottakring oraz Meidling. Według MSW to właśnie tam działał zamachowiec Kujtim Fejzulai i prawdopodobnie tam doszło do jego radykalizacji. Jeżeli zarzuty się potwierdzą, to zgodnie z austriackim prawem stowarzyszenie prowadzące meczet może zostać rozwiązane[20].
[1] Materiał opracowany we współpracy ze studentami kierunku Analityka Bezpieczeństwa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gnieźnie.
[2] Zamach w Wiedniu. Zastrzelony sprawca miał kontakty z islamistami w Niemczech, „dw”, 6.11.2020, https://www.dw.com/pl/zamach-w-wiedniu-zastrzelony-sprawca-miał-kontakty-z-islamistami-w-niemczech/a-55516588 (9.11.2020)
[3] Terror w Wiedniu. Co najmniej cztery ofiary śmiertelne, „Deutsche Welle”, 3.11.2020, https://www.dw.com/pl/terror-w-wiedniu-co-najmniej-cztery-ofiary-%C5%9Bmiertelne/a-55480727 (9.11.2020)
[4] S. Hodl, Terroranschlag in Wien: Ins Herz der Stadt, „Die Tageszeitung”, 3.11.2020, https://taz.de/Terroranschlag-in-Wien/!5726039/ (9.11.2020)
[5] J. Hiesberg, Die Top 10 aus dem Bermudadreieck, „stadt-wien.at”, 10.11.2020, https://www.stadt-wien.at/lifestyle/essen-trinken/bars-clubs/bermadudreieck.html (9.11.2020)
[6] M. Pechtold, T. Mollers, S. Krieger Nach, Terroranschlag in Wien: Durchsuchungen in Deutschland, bisher keine Festnahmen, „ FrankfurterRundschau”, 6.11.2020, https://www.fr.de/politik/wien-schuesse-terror-islamischer-staat-durchsuchungen-deutschland-kassel-zr-90088353.html (9.11.2020)
[7] Zamach w Wiedniu. Zastrzelony sprawca…
[8] B. Bell, Vienna shooting: The night my safe city lost its innocence, „BBC”, 7.11.2020, https://www.bbc.com/news/world-europe-54838016 (9.11.2020)
[9] P. Kozłowski, Nowe doniesienia po zamachu w Wiedniu. Terrorysta opublikował oświadczenie,„Wiadomości radio zet”, 3.11.2020, https://wiadomosci.radiozet.pl/Swiat/Wieden.-Strzelanina-k.-Schwedenplatz.-Terrorysta-opublikowal-oswiadczenie-na-Instagramie (09.11.2020)
[10] B. Doherty, O. Holmes, Vienna shooting: what we know so far about the attack,„The Guardian”, 3.11.2020, https://www.theguardian.com/world/2020/nov/03/vienna-shooting-what-we-know-so-far-about-the-attack (9.11.2020)
[11] Tamże.
[12] K. Connolly, Police investigate if Vienna attacker was part of wider network,„The Guardian”, 4.11.2020, https://www.theguardian.com/world/2020/nov/04/police-investigate-if-vienna-attacker-was-part-of-wider-network (9.11.2020)
[13]Vienna attack: The Muslim heroes who saved lives, „Al Jazeera”, 4.11.2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/11/4/heroes (9.11.2020); Austria police launch manhunt after ‘terror’ attack in Vienna, „Al Jazeera”, 2.11.2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/11/2/injuries-reported-after-shooting-incident-in-vienna-police (9.11.2020); Palestinian saves Austrian policeman in Vienna attack, „aa.com.tr”, 3.11.2020, https://www.aa.com.tr/en/europe/palestinian-saves-austrian-policeman-in-vienna-attack/2030645 (9.11.2020); Vienna shootings: Three men praised for helping emergency services, „BBC.Com”, 5.11.2020, https://www.bbc.com/news/world-europe-54779882 (9.11.2020)
[14] V. Baran, Austria. Zamach w Wiedniu. Trop prowadzi do Niemiec, „wiadomości wp”, 6.11.2020, https://wiadomosci.wp.pl/austria-zamach-w-wiedniu-trop-prowadzi-do-niemiec-6572710451440544a (9.11.2020)
[15] German police raid homes of four men linked to Vienna attacker,„Al Jazeera”, 6.11.2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/11/6/german-police-raid-homes-of-four-men-linked-to-vienna-attacker (9.11.2020)
[16] J. Dettmer, More arrests made in Vienna terror attack as authorities admit errors, „Voanews”, 4.11.2020, https://www.voanews.com/europe/more-arrests-made-vienna-terror-attack-authorities-admit-errors (9.11.2020)
[17] Tamże.
[18] J. Miller, Swiss say two arrested men were friends of Vienna gunman, „Reuters”, 4.11.2020, https://www.reuters.com/article/us-austria-attack-swiss-arrests-idUSKBN27K1VV (9.11.2020)
[19]Austria closes mosque, promises to shut more, in wake of attack, „Al Jazeera”, 6.11.2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/11/6/austria-closes-mosque-promises-to-shut-more-in-wake-of-attack (9.11.2020)
[20] Austria zamyka meczety radykałów, „Euroislam”, 8.11.2020, https://euroislam.pl/austria-zamyka-meczety-radykalow/ (9.11.2020)