Roksana Pawęzka
Wprowadzenie
Nigeria zmaga się z ogólnokrajowym kryzysem spowodowanym porwaniami obywateli. W związku z tymi okolicznościami kraj określa się jako „jeden z najgorętszych punktów porwań na świecie”[1]. Motywy popełniania tego przestępstwa mogą się jednak różnić w zależności od regionu. Firma SBM Intelligence, zajmująca się m.in. analizą bezpieczeństwa w Afryce, opublikowała statystyki, z których wynika, że od 2019 r. odnotowano 735 masowych porwań (pięciu lub więcej osób), w których zginęło 15 398 ludzi. Największą liczbę incydentów(132) i ofiar (3969) stwierdzono kolejno w miastach: Kaduna, Zamfara i Katsina. Tylko w 2024 r. doszło do co najmniej 68 masowych uprowadzeń[2].
Częste występowanie aktów przemocy, a także naruszenia praw człowieka negatywnie wpływają na wizerunek państwa. Dowodzi to bowiem, że władze całkowicie zaniedbały fundamentalny obowiązek, jakim jest zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom.
Przyczyny
Istotną kwestią, która przyczyniła się do rozwoju przestępstw, jest sytuacja gospodarcza w Nigerii. Państwo to boryka się m.in. z wciąż wzrastającą inflacją, rosnącym bezrobociem oraz spadkiem wartości własnej waluty[3]. Konsekwencją tego jest narastające ubóstwo wśród Nigeryjczyków, które już w 2022 r. dotyczyło 63 proc. populacji, czyli 133 mln osób[4].
Struktura bezpieczeństwa omawianego państwa również nie działa w pełni efektywnie. Wszelkimi sprawami dotyczącymi ochrony kraju zajmuje się rząd federalny. W związku z powyższym nie istnieją lokalne policje, które mogłyby pełnić funkcję samodzielnie działającej jednostki. Sytuacja ta zdecydowanie utrudnia skuteczne rozwiązywanie bieżących problemów[5].
Kolejną przyczyną jest brak zaufania obywateli do urzędników, co nie dziwi, jeśli w raporcie SB Morgen można przeczytać, że: „Niektórzy urzędnicy państwowi współpracują z porywaczami…”. W efekcie zaufanie społeczne osłabia się, a działalność państwowa staje się niewiarygodna[6].
Kolejny powód zaistniał podczas pandemii COVID-19. W tym czasie w wielu krajach wprowadzono obostrzenia. Dotyczyło to również krajów Afryki, w tym Nigerii. Zamknięto m.in. granice, wprowadzono wiele blokad i ograniczeń. Cała sytuacja była odczuwalna dla mieszkańców, którzy musieli zmagać się z licznymi trudnościami – m.in. brakiem podstawowych produktów. Wykorzystując tę sytuację, napastnicy rozwinęli swoją działalność i wzbudzili zaufanie mieszkańców, np. dostarczając żywność potrzebującym. Skutkowało to poszerzeniem grup przestępczych o kolejne osoby[7].
Brak bezpieczeństwa odczuwalny jest we wszystkich strefach, jednakże – jak wspomniano we wstępie – przyczyny są różne w zależności od regionu. Są to takie problemy, jak m.in. uzbrojeni bojownicy, starcia rolników z pasterzami, bandyci, napastnicy, separatyści z Rdzennej Ludności Biafry (IPOB), bunkrowanie ropy naftowej oraz piraci. Wszystko to przyczynia się do obciążenia pracą sił zbrojnych[8].
Statystyki
Na wykresach przedstawiano statystyki potwierdzające, że władze Nigerii nie wywiązują się z podstawowego obowiązku, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa swoim obywatelom. Dane wskazują, że trend jest rosnący. Do końca marca odnotowano 68 incydentów, podczas których uprowadzono 1867 osób.
Skutki
Dziennikarze portalu informacyjnego „Al Jazzera” w swoim materiale opisali warunki, w jakich przebywają osoby przetrzymywane w niewoli. Ofiary są głodzone, bite, poddawane torturom i zastraszane m.in. utratą życia. Szczególnie dziewczęta są narażone na przemoc seksualną oraz przymuszane do zawierania związków małżeńskich[9]. Ponadto przestępcy często żądają okupu w zamian za uwolnienie poszkodowanej osoby. Chociaż płacenie zażądanej kwoty w celu uwolnienia kogoś jest nielegalne, nadal dochodzi do takich sytuacji. Porwani są zwykle uwalniani po przekazaniu okupu, natomiast sprawcy rzadko zostają aresztowani[10]. Ma to złe skutki, ponieważ przedstawia społeczeństwu, że angażowanie się w tego typu działalność przynosi korzyści (np. majątkowe). Jeśli przestępcy będą otrzymywać to, czego wymagają, większość mieszkańców zauważy, że sposób ten pozwala na szybkie zdobycie pieniędzy. Takie myślenie z kolei przyczynia się do rozpowszechniania przestępstwa i dalszego łamania podstawowych praw człowieka.
Zauważalnym skutkiem omawianego kryzysu jest również brak poczucia bezpieczeństwa obywateli. Społeczeństwu towarzyszą uczucia strachu i niepewności. Wraz z brakiem podstawowych wartości w kraju spada także jakość życia mieszkańców dotkniętych omawianym kryzysem.
Kolejną konsekwencją niestabilności w państwie są niepokojące statystyki dotyczące rezygnacji z nauki w szkołach i uczelniach wyższych. Najnowsze dane UNICEF wskazują, że już teraz jedno na troje nigeryjskich dzieci nie uczestniczy w edukacji. Głównym czynnikiem wpływającym na tę decyzję jest lęk przed uprowadzeniem[11].W związku z powyższym realizacja międzynarodowych celów dotyczących powszechnej edukacji staje się coraz trudniejsza, co w przyszłości będzie miało negatywne skutki dla rozwoju kraju. Pelumi Salako w artykule Why mass kidnappings still plague Nigeria a decade after Chibok abductions zwraca też uwagę, że dla dziewcząt konsekwencje mogą być gorsze niż tylko utrata wykształcenia. Niektórzy rodzice mogą zadecydować o wydaniu córki za mąż przedwcześnie, chcąc tym sposobem ochronić swoje dziecko przed napastnikami[12].
Gospodarka Nigerii także odczuwa wpływ rosnącej przestępczości. Wzrost ten zagraża prowadzeniu działalności gospodarczej, a także oddziałuje na ograniczanie inwestycji[13]. Ciągłe ataki na rolników mają negatywne skutki na produkcję żywności w Nigerii. Zwracał na to uwagę sam Peter Obi, kandydat Partii Pracy na prezydenta w 2023 r. Jego zdaniem kraj nie może pozwolić, by brak bezpieczeństwa wpędzał ludzi w ubóstwo i głód[14].
Reakcja prezydenta
Na oficjalnej stronie rządowej prezydent Nigerii Bola Tinbu potępił czyny porywaczy w całym kraju. Oświadczył, że osoby zaangażowane w te przestępstwa będą traktowane jak „terroryści”. Zobowiązał się do zatrzymania przestępców i determinacji rządu w walce z bandytyzmem. Ma też dopilnować kontynuowania reform mających na celu poprawę dobrobytu i warunków pracy urzędników sądowych[15].
Wnioski
Działalność porywaczy w Nigerii wciąż będzie się rozwijać, ponieważ jest to jeden z ich sposobów na pozyskiwanie funduszy. Brak skutecznych służb w Nigerii stwarza im warunki do wykonywania kolejnych działań naruszających prawo i prowadzi do rozwoju przestępczości.
[1] K.Hairsine, Nigeria: Who’s behind the kidnappings and what do they want?, „DW”, 27.05.2024, https://www.dw.com/en/nigeria-kidnappings-whos-behind-them-and-what-do-they-want/a-68472852, 20.08.2024.
[2] Mass Abductions: The catastrophe of Nigeria’s kidnap epidemic, „SB Morgen”, 21.03.2024, https://www.sbmintel.com/2024/03/mass-abductions-the-catastrophe-of-nigerias-kidnap-epidemic/, 1.08.2024.
[3] P.Salako, Why mass kidnappings still plaue Nigeria a decade after Chibok abductions, „Al Jazeera”, 03.04.2024, https://www.aljazeera.com/features/2024/4/3/why-mass-kidnappings-still-plague-nigeria-a-decade-after-chibok-abductions, 30.05.2024.
[4] S.J.Ichedi, Nigeria Launches its Most Extensive National Measure of Multidimensional Povert, „National Bureau of statistics”, 17.11.2022, https://nigerianstat.gov.ng/news/78#:~:text=63%25%20of%20persons%20living%20within,quarter%20of%20all%20possible%20deprivations, 21.08.2024.
[5] P.Salako, Why mass kidnappings still plaue Nigeria…
[6] Mass Abductions: The catastrophe of Nigeria’s…
[7] Criminal Gangs Destabilizing Nigeria’s North West, „Africa Center for Strategic Studies”, 14.12.2021, https://africacenter.org/spotlight/criminal-gangs-destabilizing-nigerias-north-west/, 21.08.2024.
[8] P.Salako, Why mass kidnappings still plaue Nigeria…
[9] Tamże.
[10] Y. Akinpelu, Nigeria’s mass abductions: What lies behind the resurgence?, „BBC”, 9.03.2024, https://www.bbc.com/news/world-africa-68512071, 20.08.2024
[11] P.Salako, Why mass kidnappings still plaue Nigeria…
[12] Tamże.
[13] The economics of Nigeria’s kidnap industry,„SBM Intelligence”, 7.2022, https://www.sbmintel.com/wp-content/uploads/2022/08/202208_The-economics-of-Nigerias-kidnap-industry.pdf, 15.08.2024.
[14] K.Hairsine, Nigeria: Who’s behind the kidnappings…
[15] A.Ngelale, President Tinubu: We Must Treat Kidnappers as Terrorist, „The State House, Abuja”, 26.03.2024, https://statehouse.gov.ng/news/president-tinubu-we-must-treat-kidnappers-as-terrorist/, 21.08.2024.
Opracowała: Roksana Pawęzka
Sytuacja w lesie Mau znajdującym się na terenach Kenii zmusiła co najmniej 700 osób do opuszczenia swoich domostw. Ofiarami są także dzieci i osoby niepełnosprawne[1]. Organizacja Amnesty International poinformowała, że świadkowie donoszą o braku schronienia dla poszkodowanych. Trwające wysiedlenia mieszkającego tam ludu stanowią bezpośredni skutek dyrektywy z dnia 30 września 2023 r. wydanej przez prezydenta Williama Ruto. Z oświadczenia w sprawie przymusowych eksmisji ludów tubylczych w Kenii (listopad 2023 r.) wynika, że takie działania naruszają kenijskie prawo i wyroki Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów w sprawie ludu Ogiek[2].
W lesie Mau od lat rząd przeprowadza eksmisje, twierdząc, że mają one na celu ochronę ekosystemu. Głównymi problemami są nielegalna wycinka drzew i oczyszczanie gruntów. Władze wskazują też na konieczność ochrony wież ciśnień znajdujących się na tym terenie. Jeśli sytuacja nie zostanie rozwiązana, może to negatywnie wpłynąć na ludność mieszkającą w dolnym biegu rzeki[3].
„Opiekunowie wszelkich roślin i dzikich zwierząt”
Ogiekowie są rdzenną ludnością etniczną zamieszkującą Kenię. Ich grupa liczy 20 000 osób, z czego 15 000 zamieszkuje tereny lasu Mau, zajmujące 400 000 ha. W jego skład wchodzi siedem okręgów administracyjnych[4]. Społeczeństwo Ogieków, pierwotnie zasiedlające cały centralny region wyżynny Afryki Wschodniej, nie ma scentralizowanych instytucji przywódczych[5]. Stanowią jedną z największych społeczności łowiecko-zbierackich w Kenii i mają ogromną wiedzę na temat zasobów leśnych[6].
Rozprawy sądowe
Postępowania sądowe rozpoczęły się w 2009 r. Ogiekowie otrzymali trzydziestodniowe zawiadomienie o konieczności opuszczenia zamieszkiwanych terenów. Rząd odmówił uznania ich za rdzenną ludność pomimo zajmowania przez nich terenów lasu od najdawniejszych czasów[7]. Poszkodowani utrzymywali natomiast, że nakaz został wydany z uwagi na fakt, iż las stanowi zastrzeżoną strefę zlewni wody[8].
Lud Ogiek postawił następujące żądania:
- powstrzymanie wysiedleń z lasu Mau;
- zaniechanie nękania i zastraszania;
- uznanie historycznego gruntu ludu Ogiek;
- zapłata odszkodowania za poniesione przez nich straty.
Mapa 1. Obszar lasu Mau zaznaczony na mapie Kenii.
Jak podaje „Miniority Rights Group”, w 2009 r. dwie organizacje pozarządowe – Centre for Minority Rights Developments (CEMIRIDE) i Ogiek People’s Development Program (OPDP) – w ramach interwencji w sprawie ludu tubylczego wniosły sprawę przeciwko rządowi Kenii do Afrykańskiej Komisji Praw Człowieka i Ludów. W kwietniu 2010 r. dołączyła do nich Minority Rights Group International (MGR), która sierpniu 2010 r. złożyła wniosek o dopuszczenie do sprawy Komisji Afrykańskiej, a ta w 2012 r. skierowała ją do Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów. Ten 15 marca 2013 r. wydał postanowienie o zastosowaniu środków tymczasowych, nakazując rządowi kenijskiemu powstrzymanie się od wszelkich działań, mogących stanowić zagrożenie dla postanowień wniosku głównego[9]. W kolejnych pismach z dnia 20 i 26 września 2013 r. oraz 3 lutego 2014 r. skarżący informowali, że rząd nie stosuje się do nakazu zastosowania środków tymczasowych[10]. 26 maja 2017 r. Afrykański Trybunał Praw Człowieka i Ludności orzekł, że Kenia naruszyła prawo do kultury ludności Ogiek, wysiedlając ich z obszaru lasu Mau[11].
23 czerwca 2022 r. Afrykański Trybunał Praw Człowieka i Ludów nakazał rządowi kenijskiemu zwrócenie ziemi oraz wypłatę odszkodowań w wysokości 57 850 000 szylingów kenijskich w związku z poniesionymi stratami materialnymi (utrata domów i gospodarstw). Sąd zwrócił również uwagę na fakt poniesienia przez lud strat moralnych poprzez m.in. odmowę uznania ich za pełnoprawne plemię. Z uwagi na to kenijski rząd został zobowiązany do wypłaty dodatkowych 100 000 000 szylingów kenijskich. Sąd zaznaczył, że Kenia powinna podjąć niezbędne działania ustawodawcze, administracyjne i inne, aby w pełni uznać Ogieków za rdzenną ludność kraju[12].
Aktualne problemy
Podczas uroczystości pogrzebowej Mzee Titame ole Sankei prezydent Kenii William Ruto poruszył kwestię lasu Mau i wezwał zamieszkujący go lud do jego natychmiastowego opuszczenia. Poinformował także o planach rządu dotyczących ogrodzenia wszystkich wież ciśnień, mających na celu ochronę ich przed ingerencją człowieka: „Ochrona naszych wież ciśnień nie podlega negocjacjom. Nie będziemy szczędzić wysiłków, aby chronić nasze lasy. Intruzi zostaną usunięci”[13].
Według raportu Ogiek Peoples’ Development Program (OPDP) z dnia 26 października 2023 r. sytuacja ta grozi kryzysem humanitarnym. Szef okręgu wzywa lud do opuszczenia domów ze względu na zbliżający się kryzys, swoją decyzję usprawiedliwiając wykonywaniem poleceń przełożonych. Społeczeństwo jest bezradne wobec tej sytuacji, a próby interwencji ze strony społeczności Ogieków w innych służbach okazały się bezskuteczne[14].
Społeczność Ogieków wzywa władze, organizacje rządowe i pozarządowe, a także obywateli do podjęcia działań w celu zapobieżenia kryzysu humanitarnemu. Ponadto mieszkańcy lasu Mau twierdzą, że fundusze przeznaczone na ochronę wież ciśnień w Kenii mogą być czynnikiem motywującym przesiedlenia. Zaapelowali także o zaprzestanie działań wysiedlających oraz respektowanie wyroku Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka[15]
Wydany 15 listopada 2023 r. nakaz lokalnego sądu spowodował wstrzymanie wysiedleń. Jednak mieszkańcy twierdzą, że policjanci wciąż znajdują się rejonie Sasimwani w hrabstwie Narok. Wcześniej, 6 listopada, Afrykańska Komisja Praw Człowieka i Ludów podjęła próbę kontaktu z kenijskim rządem. W piśmie zawarto żądanie „zaprzestania eksmisji, aby ograniczyć nieodwracalne szkody, które mogą zostać wyrządzone życiu, integralności cielesnej, źródłom utrzymania, życiu rodzinnemu, bezpieczeństwu i ochronie” ludu Ogiek[16].
Podsumowanie
Cel ochrony lasów jest zgodny z prawem. Jednak należałoby przyjrzeć się środkom, za pomocą których rząd Kenii dąży do jego osiągnięcia. Eksmisje powinny być przeprowadzane w sposób zgodny z prawem człowieka[17]. Ponadto, zgodnie z nakazem Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów, władza jest zobligowana do kontaktowania się z Ogiekami we wszystkich sprawach dotyczących ich ziemi[18]. Wciąż nie wiadomo, czy lud Ogiek będzie mógł pozostać na dotychczas zajmowanym terenie i czy rząd znajdzie sposób na rozwiązanie problemu, jednak poszukiwanie konsensusu może trwać przez kolejne lata.
[1] Joint statement on forced evictions of Indigenous Peoples in Kenya November 2023, „Amnesty International”, 5.12.2023, https://www.amnesty.org/en/documents/afr32/7499/2023/en/, 21.12.23.
[2] Tamże.
[3] K. Kirui, State to evict encroachers in Mau Forest- Ruto, „The Star”, 1.10.2023, https://www.the-star.co.ke/counties/rift-valley/2023-10-01-state-to-evict-encroachers-in-mau-forest-ruto/, 21.12.23.
[4] African Court on Human and Peoples’ Rights, 26.05.2017, https://www.forestpeoples.org/sites/default/files/documents/Application%20006-2012%20-%20African%20Commission%20on%20Human%20and%20Peoples%E2%80%99%20Rights%20v.%20the%20Republic%20of%20Kenya._1.pdf, 28.12.2023.
[5] N. Ohenjo, Kenya’s Castaways: The Ogiek and National Development Processes, „Minority rights group international”, https://minorityrights.org/wp-content/uploads/old-site-downloads/download-91-Kenyas-Castaways-The-Ogiek-and-National-Development-Processes.pdf, 28.12.2023.
[6] Ogiek in Kenya, „Minority Rights Group”, 12.2021, https://minorityrights.org/communities/ogiek/, 26.01.2024.
[7] Ogiek case: protection of an indigenous community in Kenya, „Amnesty International”, 25.06.2023, https://www.amnesty.org/en/latest/campaigns/2023/06/ogiek-case-protection-of-an-indigenous-community-in-kenya/, 28.12.2023.
[8] African Court on Human and Peoples…
[9] African Commission of Human and Peoples’ Rights v Kenya (the ‘Ogiek case’), „Minority rights group international”, 14.11.2016, https://minorityrights.org/2016/11/14/the-ogiek-case/, 28.12.2023.
[10] African Court on Human and Peoples…
[11] African Commission of Human and Peoples’ Rights v Kenya…
[12] B. Nduwayezu, Kenya ordered to redress wrongs done to ogiek indigenous minority, „Justiceinfo.net”, 29.07.2022, https://www.justiceinfo.net/en/104150-kenya-ordered-redress-wrongs-done-ogiek-indigenous-minority.html, 28.12.2023.
[13] Z. Jama, Ruto tells those who have encroached Mau Forest to leave immediately, „Citizen Digital”, 1.10.2023, https://www.citizen.digital/news/ruto-tells-those-who-have-encroached-mau-forest-to-leave-immediately-n328462, 29.12.2023.
[14] Ogiek face evictions despite African Court’s judgment, „Ogiek Peoples’ Development Program”, 26.10.2023, https://www.iwgia.org/doclink/opdp-statement-ogiek-face-evictions-despite-african-court%E2%80%99s-judgment-eng-oct-2023/eyJ0eXAiOiJKV1QiLCJhbGciOiJIUzI1NiJ9.eyJzdWIiOiJvcGRwLXN0YXRlbWVudC1vZ2llay1mYWNlLWV2aWN0aW9ucy1kZXNwaXRlLWFmcmljYW4tY291cnRcdTIwMTlzLWp1ZGdtZW50LWVuZy1vY3QtMjAyMyIsImlhdCI6MTY5ODM5NzY5NCwiZXhwIjoxNjk4NDg0MDk0fQ.gk9rcUWQUCqAikAR7NjwiyQgg2utEZ3bdZLugyvssx4, 29.12.2023.
[15] Tamże.
[16] D. Kirui, Kenya’s Ogiek people fight on against eviction from Mau Forest, „Aljazeera”, 24.11.2023, https://www.aljazeera.com/features/2023/11/24/kenyas-ogiek-people-fight-on-against-eviction-from-mau-forest, 29.12.2023.
[17] Illegal eviction of Ogiek indigenous community from ancestral home in Mau Forest, Kenya, „Minority rights group international”, 28.10.2009, https://minorityrights.org/2009/10/28/illegal-eviction-of-ogiek-indigenous-community-from-ancestral-home-in-mau-forest-kenya/, 29.12.2023.
[18] Kenyan government must end illegal evictions of Ogiek in Mau Forest, „Reliefweb”, 4.11.2023, https://reliefweb.int/report/kenya/kenyan-government-must-end-illegal-evictions-ogiek-mau-forest, 29.12.2023.
Opracowała: Roksana Pawęzka
16 czerwca 2023 r. około godziny 23.30 w Lhubirira Secondary School w Mpondwe doszło do ataku na szkołę. Z raportu policyjnego wynika, że zginęły 42 osoby, z czego 37 to uczniowie – 20 z nich zostało zaatakowanych maczetami, a 17 spłonęło. Do szpitala przewieziono osiem osób w stanie krytycznym. Służby podejrzewają, że oskarżeni dopuścili się uprowadzenia sześciorga uczniów[1]. Władze kraju o masakrę posądzają bojowników z Sojuszniczych Sił Demokratycznych (The Allied Democratic Forces, ADF)[2]. Stacja BBC podaje, że jest to pierwszy atak na ugandyjską szkołę od 25 lat[3].
Mapa 1. Uganda i państwa sąsiadujące.
Przebieg zdarzeń
Ataku dokonało pięciu bojowników. Zdaniem świadka mężczyźni mieli na sobie ciemnozielone ubrania. Posiadali broń, siekierę i maczety[4]. Dowódca ugandyjskiej armii podał, że napastnicy w mieście przebywali prawdopodobnie dwa dni. W tym czasie przygotowywali się do dokonania zamachu. Jeden z członków grupy dzień wcześniej został skierowany do szkoły, najprawdopodobniej w celu zapoznania się z układem pomieszczeń[5].
Cały dzień przebiegł zgodnie z ich planem. Młodzież każdego wieczoru przed snem śpiewała. Hałas dobiegający z budynków nie był niczym nadzwyczajnym, więc sąsiedzi początkowo zlekceważyli krzyki dochodzące z akademika[6].
Pierwszą ofiarą napastników była osoba nadzorująca[7]. Następnie zamachowcy skierowali się do pokoi młodych ludzi. Zażądali otwarcia drzwi. Uczniowie stanowczo się sprzeciwili, a w tym czasie pozostali starali się ukryć. Napastnicy udali się do sypialni dziewcząt. Znęcali się nad nimi, używając maczet, a następnie zbezcześcili ich ciała. Po zakończeniu tortur na uczennicach wrócili do akademika chłopców. Tym razem udało im się dostać do ich części[8]. BBC informuje, że zamachowcy, po ataku, wrzucili bombę do akademika. Nie jest jasne, czy spowodowało to pożar w budynku. Całe zdarzenie trwało 90 minut[9].
Sąsiedzi poinformowali służby, że pod koniec ataku słyszano takie zdania, jak: „Zadanie zostało wykonane”, „Allahu Akbar” (Bóg jest największy), a także „Udało nam się zdestabilizować kraj Museveniego”. Sprawcy mieli posługiwać się językiem suahili[10]. Kilkoro uczniów uprowadzono i prawdopodobnie przydadzą się do noszenia skradzionej żywności. Napastnicy podczas wydostawania się z wioski palili też sąsiednie domy i zabijali ich mieszkańców[11].
Jak udało się przeżyć ocalałym?
Kilkoro uczniów udzieliło wywiadów, dzięki którym dowiadujemy się, jaka metoda pozwoliła im oszukać napastników i uratować swoje życie podczas ataku terrorystycznego:
- jedna z dziewcząt schowała się pod łóżkiem i modliła się o swoje życie. Gdy nadarzyła się okazja, uciekła przez okno i pobiegła do pobliskiej wioski po pomoc[12];
- dwunastoletni chłopiec, gdy poczuł, że jest w niebezpieczeństwie, ukrył się w krzakach i pozostał tam do przyjazdu służb[13];
- kolejny ocalały położył się obok zakrwawionych ciał przyjaciół. Następnie rozmazał krew na swoim ciele, aby bojownicy myśleli, że jest martwy[14]
- reszta uczniów ukryła się pod łóżkami, gdy usłyszano pierwsze strzały[15].
Kim są sprawcy?
Zdaniem Ugandyjskich Służb Bezpieczeństwa za atakiem na szkołę w Lhubirira Secondary School w Mpondwe stoją członkowie ADF.
Grupę w połowie lat 90. XX w. założył Jamila Mukulu – chrześcijanin, który przeszedł na islam. Zgromadził wokół siebie zwolenników niezadowolonych z traktowania muzułmanów przez rząd Ugandy. Ugrupowanie powstało z połączenia kilku frakcji rebeliantów – były to: Sojuszniczy Ruch Demokratyczny, Narodowa Armia Wyzwolenia Ugandy (NALU) i bojownicy ruchu Tablighi Jamaat. Jego członkowie początkowo pochodzili głównie ze środkowej Ugandy[16]. Według ONZ większość z nich to islamiści, którzy chcą ustanowić prawo szariatu w Ugandzie[17]. Ich zdaniem społeczność muzułmańska w tym kraju nierzadko jest celem ataków sił bezpieczeństwa i czuje się marginalizowana[18]. Charakterystyczną cechą działania grupy są dobrze skoordynowane ataki.
Reakcje służb
Służby po uzyskaniu informacji o zaistniałym ataku terrorystycznym na szkołę wkroczyły, aby udzielić pomocy poszkodowanym i w celu zatrzymania przestępców. Po przybyciu na miejsce musiały zacząć szybko działać. Na zaatakowanym terenie panował pożar. Pierwsze ofiary znaleziono na terenie kompleksu. W środku wciąż uwięzieni byli ocalali wraz ze zwłokami rówieśników.
Ludowe Siły Obrony Ugandy (Uganda People’s Defence Forces, UPDF) przystąpiły do działań, które miały na celu odnalezienie uprowadzonych dzieci, a także grupy rebeliantów. Osoby uprawnione skierowano do przeszukania Parku Narodowego Wirunga. Do akcji włączono również samoloty, które miały pomóc w śledzeniu podejrzanych[19]. Portal CNN informuje, że udało się odnaleźć trzech uczniów, dwójkę dzieci i kobietę. Znajdowali się w parku na terenie Republiki Demokratycznej Konga[20].
Według „Reuters” grupa została rozbita przez ugandyjskie wojsko[21]. Aresztowano
25-letniego podejrzanego Kalenzi Resto. Dowodem w jego sprawie jest wideo, które udostępniono w mediach społecznościowych[22]. Pozostali napastnicy uciekli przez granicę do rozległych dżungli wschodniego Konga, skąd atakują cele cywilne i wojskowe zarówno w Kongo, jak i Ugandzie[23].
[1] Uganda school attack: Dozens of pupils killed by militants linked to Islamic State group, „BBC”, 17.06.2023, https://www.bbc.com/news/world-africa-65937484, 11.08.2023.
[2] W. Kamusiime, Lhubirira school terror attack death toll still stands at 42 and not 50 as alleged. 25 bodies identified so far, „Uganda Police Force”, 19.06.2023,
[3] Uganda school attack: Dozens of pupils killed…
[4] Uganda school attack: What we know so far, „Al Jazeera”, 18.06.2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/6/18/uganda-school-attack-what-we-know-so-far, 28.07.2023.
[5] Uganda: Atak terrorystyczny na szkołę. Jest wiele ofiar, „RP”, 17.06.2023, https://www.rp.pl/przestepczosc/art38621201-uganda-atak-terrorystyczny-na-szkole-jest-wiele-ofiar, 28.07.2023.
[6] A. Lime, A. Okumu, Uganda school attack: ‘Gospel songs interrupted by screaming’, „BBC”, 18.06.2023, https://www.bbc.com/news/world-africa-65945814, 28.07.2023.
[7] S. Neiman, ‘So many dead bodies’: Militia school attack haunts Uganda town, „Aljazeera”, 27.06.2023, https://www.aljazeera.com/features/2023/6/27/so-many-dead-bodies-militia-school-attack-haunts-ugandan-town, 28.07.2023.
[8] Tamże.
[9] A. Lime, A. Okumu, Uganda school attack…
[10] Tamże.
[11] S. Neiman, ‘So many dead bodies’: Militia school attack…
[12] I. Ojoko, Uganda School Attack: Survivors Share Their Horrific Ordeal, „BBN”, 20.06.2023, https://bnn.network/world/uganda/uganda-school-attack-survivors-share-their-horrific-ordeal/, 29.07.2023.
[13] Tamże.
[14] A. Lime, A. Okumu, Uganda school attack…
[15] B. Hallowell, ‘I Pretended to Be Dead’: Uganda School Massacre Survivor Tells How He Survived Terrorist Horror, „CBN”, 24.06.2023, https://www2.cbn.com/news/world/i-pretended-be-dead-ugandan-school-massacre-survivor-tells-how-he-survived-terrorist, 5.08.2023.
[16] Allied Democratic Forces, https://www.wikiwand.com/en/Allied_Democratic_Forces, 1.08.2023.
[17] J. Pike, Allied Democratic Forces, „Globalsecurity”, 15.07.2023, https://www.globalsecurity.org/military/world/para/adf.htm?utm_content=cmp-true, 1.08.2023.
[18] Tamże.
[19] Uganda. Atak na szkołę z internatem. Dziesiątki uczniów nie żyją, „Polsat News ”, 17.06.2023, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2023-06-17/uganda-atak-na-szkole-z-internatem-dziesiatki-uczniow-nie-zyja/, 11.08.2023.
[20] L. Madowo, N. Princewill, Three students abducted in deadly school attack rescued by Ugandan forces, „CNN”, 21.06.2023, https://edition.cnn.com/2023/06/21/africa/students-rescued-uganda-school-attack-intl/index.html, 22.08.2023.
[21] E. Biryabarema, Militants kill 37, abduct six others in attack on Ugandan school, „Reuters”, 17.06.2023, https://www.reuters.com/world/africa/uganda-police-say-25-people-killed-terrorist-attack-mpondwe-2023-06-17/, 1.08.2023.
[22] L. Madowo, N. Princewill, Three students abducted in deadly…
[23] E. Biryabarema, Militants kill 37, abduct six others…
„Droga do nieba” – kolejne masowe samobójstwa w Kenii
Opracowała: Roksana Pawęzka
W kwietniu 2023 roku w nadmorskim hrabstwie Kilifi kenijskie służby odnalazły setki wychudzonych ciał zakopanych w płytkich grobach. Do samobójstw doszło w południowo-wschodniej części republiki, w pobliżu miejscowości Malindii. Przypuszcza się, że pokrzywdzeni byli członkami sekty chrześcijańskiej, a życie stracili wskutek dobrowolnego zagłodzenia się. Według BBC w Kenii już wcześniej zdarzały się przypadki wciągania ludzi do niebezpiecznych kultów[1]. Pierwsze informacje służby pozyskały od działaczy grupy praw człowieka Haki Africa. To oni spotkali 15 wychudzonych ludzi, którzy poinformowali ich, że głodują zgodnie z instrukcjami proboszcza. Według „The New York Times” kaznodzieja przekazał wierzącym, że „usłyszał głos Chrystusa mówiący mu, że jego praca, którą mu dał, dobiegła końca”[2]. Śmierć głodowa miała, zdaniem pastora, doprowadzić wierzących na spotkanie z Panem[3].
Od 21 kwietnia 2023 roku 800-akrowy obszar lasu Shakahola, gdzie mieścił się Międzynarodowy Kościół Dobrej Nowiny (Good News International Church), do którego należały ofiary, jest sprawdzany przez policję. Znajdowane są tam ciała pochowane w płytkich grobach oraz żywe, ale skrajnie wychudzone osoby, niemające siły chodzić ani mówić. Mimo ich krytycznego stanu zdrowia konsekwentnie odmawiają pomocy, często nazywając ratowników wrogami, którzy przeszkadzają im w drodze na spotkanie z Panem[4]. Obecnie teren uznawany jest za miejsce zbrodni i obowiązuje w nim godzina policyjna od zmierzchu do świtu[5]. Ze względu na złe warunki atmosferyczne działania poszukiwawcze zostały przerwane. Wznowiono je 9 maja 2023 roku[6].
Z przeprowadzonych autopsji zwłok wynika, że większość osób zmarła śmiercią samobójczą (zagłodzenie). Jednak analiza śladów na kilku różnych zwłokach wykazała coś jeszcze. Według doktora Johansena Oduora najczęściej na ciałach dzieci są widoczne ślady przemocy fizycznej oraz bruzdy w okolicach szyi świadczące o podduszeniu. Raporty pośmiertne zawierają również informację o brakujących narządach[7]. Przypuszcza się, że na terenie posiadłości mogło dojść do handlu ludzkimi organami. Na stan 9 maja 2023 roku służby odnalazły ponad 100 ofiar, a zdaniem Kenijskiego Czerwonego Krzyża zaginęło ponad 300 osób[8].
Oficjalnie Kościół Dobrej Nowiny został zamknięty już cztery lata temu. Natomiast w internecie można znaleźć dowody, które temu zaprzeczają, np. materiały wideo znajdujące się na YouTube. Jak podaje BBC: „Nie jest jasne, kiedy nagrano kazania. Istnieje jednak odniesienie do nadchodzącego wydarzenia głoszonego przez pastora Mackenzie w Nairobi w styczniu 2020 roku, co zaprzecza jego twierdzeniu, że zakończył działalność kaznodziejską w poprzednim roku”. Grupa głosiła niebezpieczne doktryny, które pociągnęły za sobą konsekwencje, jak np. incydent w lesie Shakahola. Kolejnym przykładem potwierdzającym przestępczy charakter ugrupowania jest przynależność dzieci. Pastor często wyrażał przekonanie, że formalna edukacja jest satanistyczna i wykorzystywana do wymuszania pieniędzy. Wmawiał też swoim wiernym, że szczepionki są złe[9].
Kim jest założyciel „kultu głodu”?
Założyciel Międzynarodowego Kościoła Dobrej Nowiny, który działał od ponad 20 lat w Kenii, to 50-letni Paul Mackenzie Nthenge. Wychował się w Lunga Lunga w hrabstwie Kwale. Uczęszczał do szkoły w Mwalewa School, gdzie skończył naukę podstawową, następnie poszedł do Lukore Secondary School. Mieszkańcem Malindi został w 1999 roku. Zaczął uczęszczać na kazania kościelne, a w 2003 utworzył swój ruch. Pierwszy związek małżeński zawarł w tym samym roku, lecz nie trwał on długo. Kobieta zmarła sześć lat później. Po śmierci żony Mackenzie ożenił się ponownie w 2012 roku, niestety po pięciu latach ponownie owdowiał. Ma sześcioro dzieci z dwóch poprzednich małżeństw. Jego trzecią żoną jest Rhoda Maweu. W 2017 roku został posądzony o radykalizację. Dwa lata później zamknął swój Kościół i znów zmienił miejsce zamieszkania. Twierdził, że takie jest jego objawienie i tam miał rozpocząć pracę na roli[10]. W marcu 2023 roku stanął przed sądem pod zarzutem namawiania rodziców dwójki dzieci do ich zagłodzenia. Został zwolniony z aresztu za kaucją w wysokości 10 000 szylingów[11].
Przedstawione mu obecnie zarzuty to propagowanie doktryny przypominającej sektę, która głosi zagłodzenie swoich wyznawców w nadziei, że pewnego dnia wstąpią do nieba i spotkają swojego stwórcę. Właściciel Kościoła nie przyznaje się do winy.
Prezydent Republiki Kenii nakazał służbom przeprowadzenie śledztwa i dotarcie do pierwotnej przyczyny, a także do osób duchowych, które chcą wykorzystać wiarę do podstępu. W swoim oświadczeniu oznajmił, że każda religia, która głosi przekonanie przeciwne zasadom konstytucji, nie może funkcjonować. Ponadto każda taka instytucja, której przedstawiciele sprzeciwia się pomocy medycznej lub namawiają do rezygnacji z nauki, powinna zostać zamknięta, a jej przedstawiciele być pociągnięci do odpowiedzialności[12].
Śledztwo nadal trwa. Patolodzy wciąż badają zwłoki w celu ustalenia przyczyny zgonów, a służby przeszukują i zabezpieczają teren. Z każdym kolejnym dniem na jaw wychodzi coraz więcej dowodów.
[1] Kenya cult deaths: 47 bodies found in investigation into ’starvation cult,„BBC”, 23.04.2023, https://www.bbc.com/news/world-africa-65363585, 16.05.2023.
[2] A. Higgins, He Told Followers to Starve to Meet Jesus. Why Did So many Do It?, „The New York Times” 14.04.2023, https://www.nytimes.com/2023/05/14/world/africa/kenya-christian-cult-deaths.html, 17.05.2023.
[3] Kenya: More bodies dug up in cult investigation, „Africanews”, 24.04.2023, https://www.africanews.com/2023/04/24/kenya-more-bodies-dug-up-in-cult-investigation/, 16.05.2023.
[4] S. Królak, Kult głodu w Kenii: nieznośny smród masowych grobów,„Aktualności.news”, 24.04.2023, https://aktualnosci.news/kult-glodu-w-kenii-nieznosny-smrod-masowych-grobow-386860/, 17.05.2023.
[5] C.Kimeu, ‘We tried to stop her’:Kenyan teenager tells how cult starved his mother, „The Guardian”,30.04.2023, https://www.theguardian.com/world/2023/apr/30/we-tried-to-stop-her-kenyan-teenager-tells-how-cult-starved-his-mother, 16.05.2023.
[6] Forest search resumes for Kenyan death cult victims of ‘highly organized crime’, „Reuters”, 9.05.2023, https://www.reuters.com/world/africa/forest-search-resumes-kenyan-death-cult-victims-highly-organised-crime-2023-05-09/, 16.05.2023.
[7] Autopsies reveal missing organs in Kenya cult deaths, say police, „The Guardian” 9.05.2023,
https://www.theguardian.com/world/2023/may/09/autopsies-missing-organs-kenya-cult-deaths-police, 10.05.2023.
[8] Autopsies Begin on Kenyan cult members who starved to death, „Al Jazzera” 1.05.2023,
https://www.aljazeera.com/news/2023/5/1/autopsies-begin-on-kenyan-cult-members-who-starved-to-death, 10.05.2023.
[9] P. Mwai, D. Barrow, R. Njoroge, Pastor Paul Mackenzie: What did the starvation cult leader preach?, „BBC”,10.05.2023, https://www.bbc.com/news/world-africa-65412822, 11.05.2023.
[10] Paul Mackenzie: From hawker to doomsday preacher, „The Citizen”, 29.04.2023, https://www.thecitizen.co.tz/tanzania/news/east-africa-news/paul-mackenzie-from-hawker-to-doomsday-preacher-4217360, 18.05.2023.
[11] Monday Raport, Pastor Paul Mackenzie’s Journey, „Citizen TV Kenya”, 24.04.2023, https://www.youtube.com/watch?v=OOFDfUTrB-Y, 12.05.2023.
[12] Ruto speaks: ’Paul Mackenzie belongs in jail’, „NTV Kenya”, 24.04.2023, https://www.youtube.com/watch?v=RkiB46Mm4iY&t=15s, 19.05.2023.