Roksana Pawęzka
Wprowadzenie
Nigeria zmaga się z ogólnokrajowym kryzysem spowodowanym porwaniami obywateli. W związku z tymi okolicznościami kraj określa się jako „jeden z najgorętszych punktów porwań na świecie”[1]. Motywy popełniania tego przestępstwa mogą się jednak różnić w zależności od regionu. Firma SBM Intelligence, zajmująca się m.in. analizą bezpieczeństwa w Afryce, opublikowała statystyki, z których wynika, że od 2019 r. odnotowano 735 masowych porwań (pięciu lub więcej osób), w których zginęło 15 398 ludzi. Największą liczbę incydentów(132) i ofiar (3969) stwierdzono kolejno w miastach: Kaduna, Zamfara i Katsina. Tylko w 2024 r. doszło do co najmniej 68 masowych uprowadzeń[2].
Częste występowanie aktów przemocy, a także naruszenia praw człowieka negatywnie wpływają na wizerunek państwa. Dowodzi to bowiem, że władze całkowicie zaniedbały fundamentalny obowiązek, jakim jest zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom.
Przyczyny
Istotną kwestią, która przyczyniła się do rozwoju przestępstw, jest sytuacja gospodarcza w Nigerii. Państwo to boryka się m.in. z wciąż wzrastającą inflacją, rosnącym bezrobociem oraz spadkiem wartości własnej waluty[3]. Konsekwencją tego jest narastające ubóstwo wśród Nigeryjczyków, które już w 2022 r. dotyczyło 63 proc. populacji, czyli 133 mln osób[4].
Struktura bezpieczeństwa omawianego państwa również nie działa w pełni efektywnie. Wszelkimi sprawami dotyczącymi ochrony kraju zajmuje się rząd federalny. W związku z powyższym nie istnieją lokalne policje, które mogłyby pełnić funkcję samodzielnie działającej jednostki. Sytuacja ta zdecydowanie utrudnia skuteczne rozwiązywanie bieżących problemów[5].
Kolejną przyczyną jest brak zaufania obywateli do urzędników, co nie dziwi, jeśli w raporcie SB Morgen można przeczytać, że: „Niektórzy urzędnicy państwowi współpracują z porywaczami…”. W efekcie zaufanie społeczne osłabia się, a działalność państwowa staje się niewiarygodna[6].
Kolejny powód zaistniał podczas pandemii COVID-19. W tym czasie w wielu krajach wprowadzono obostrzenia. Dotyczyło to również krajów Afryki, w tym Nigerii. Zamknięto m.in. granice, wprowadzono wiele blokad i ograniczeń. Cała sytuacja była odczuwalna dla mieszkańców, którzy musieli zmagać się z licznymi trudnościami – m.in. brakiem podstawowych produktów. Wykorzystując tę sytuację, napastnicy rozwinęli swoją działalność i wzbudzili zaufanie mieszkańców, np. dostarczając żywność potrzebującym. Skutkowało to poszerzeniem grup przestępczych o kolejne osoby[7].
Brak bezpieczeństwa odczuwalny jest we wszystkich strefach, jednakże – jak wspomniano we wstępie – przyczyny są różne w zależności od regionu. Są to takie problemy, jak m.in. uzbrojeni bojownicy, starcia rolników z pasterzami, bandyci, napastnicy, separatyści z Rdzennej Ludności Biafry (IPOB), bunkrowanie ropy naftowej oraz piraci. Wszystko to przyczynia się do obciążenia pracą sił zbrojnych[8].
Statystyki
Na wykresach przedstawiano statystyki potwierdzające, że władze Nigerii nie wywiązują się z podstawowego obowiązku, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa swoim obywatelom. Dane wskazują, że trend jest rosnący. Do końca marca odnotowano 68 incydentów, podczas których uprowadzono 1867 osób.
Skutki
Dziennikarze portalu informacyjnego „Al Jazzera” w swoim materiale opisali warunki, w jakich przebywają osoby przetrzymywane w niewoli. Ofiary są głodzone, bite, poddawane torturom i zastraszane m.in. utratą życia. Szczególnie dziewczęta są narażone na przemoc seksualną oraz przymuszane do zawierania związków małżeńskich[9]. Ponadto przestępcy często żądają okupu w zamian za uwolnienie poszkodowanej osoby. Chociaż płacenie zażądanej kwoty w celu uwolnienia kogoś jest nielegalne, nadal dochodzi do takich sytuacji. Porwani są zwykle uwalniani po przekazaniu okupu, natomiast sprawcy rzadko zostają aresztowani[10]. Ma to złe skutki, ponieważ przedstawia społeczeństwu, że angażowanie się w tego typu działalność przynosi korzyści (np. majątkowe). Jeśli przestępcy będą otrzymywać to, czego wymagają, większość mieszkańców zauważy, że sposób ten pozwala na szybkie zdobycie pieniędzy. Takie myślenie z kolei przyczynia się do rozpowszechniania przestępstwa i dalszego łamania podstawowych praw człowieka.
Zauważalnym skutkiem omawianego kryzysu jest również brak poczucia bezpieczeństwa obywateli. Społeczeństwu towarzyszą uczucia strachu i niepewności. Wraz z brakiem podstawowych wartości w kraju spada także jakość życia mieszkańców dotkniętych omawianym kryzysem.
Kolejną konsekwencją niestabilności w państwie są niepokojące statystyki dotyczące rezygnacji z nauki w szkołach i uczelniach wyższych. Najnowsze dane UNICEF wskazują, że już teraz jedno na troje nigeryjskich dzieci nie uczestniczy w edukacji. Głównym czynnikiem wpływającym na tę decyzję jest lęk przed uprowadzeniem[11].W związku z powyższym realizacja międzynarodowych celów dotyczących powszechnej edukacji staje się coraz trudniejsza, co w przyszłości będzie miało negatywne skutki dla rozwoju kraju. Pelumi Salako w artykule Why mass kidnappings still plague Nigeria a decade after Chibok abductions zwraca też uwagę, że dla dziewcząt konsekwencje mogą być gorsze niż tylko utrata wykształcenia. Niektórzy rodzice mogą zadecydować o wydaniu córki za mąż przedwcześnie, chcąc tym sposobem ochronić swoje dziecko przed napastnikami[12].
Gospodarka Nigerii także odczuwa wpływ rosnącej przestępczości. Wzrost ten zagraża prowadzeniu działalności gospodarczej, a także oddziałuje na ograniczanie inwestycji[13]. Ciągłe ataki na rolników mają negatywne skutki na produkcję żywności w Nigerii. Zwracał na to uwagę sam Peter Obi, kandydat Partii Pracy na prezydenta w 2023 r. Jego zdaniem kraj nie może pozwolić, by brak bezpieczeństwa wpędzał ludzi w ubóstwo i głód[14].
Reakcja prezydenta
Na oficjalnej stronie rządowej prezydent Nigerii Bola Tinbu potępił czyny porywaczy w całym kraju. Oświadczył, że osoby zaangażowane w te przestępstwa będą traktowane jak „terroryści”. Zobowiązał się do zatrzymania przestępców i determinacji rządu w walce z bandytyzmem. Ma też dopilnować kontynuowania reform mających na celu poprawę dobrobytu i warunków pracy urzędników sądowych[15].
Wnioski
Działalność porywaczy w Nigerii wciąż będzie się rozwijać, ponieważ jest to jeden z ich sposobów na pozyskiwanie funduszy. Brak skutecznych służb w Nigerii stwarza im warunki do wykonywania kolejnych działań naruszających prawo i prowadzi do rozwoju przestępczości.
[1] K.Hairsine, Nigeria: Who’s behind the kidnappings and what do they want?, „DW”, 27.05.2024, https://www.dw.com/en/nigeria-kidnappings-whos-behind-them-and-what-do-they-want/a-68472852, 20.08.2024.
[2] Mass Abductions: The catastrophe of Nigeria’s kidnap epidemic, „SB Morgen”, 21.03.2024, https://www.sbmintel.com/2024/03/mass-abductions-the-catastrophe-of-nigerias-kidnap-epidemic/, 1.08.2024.
[3] P.Salako, Why mass kidnappings still plaue Nigeria a decade after Chibok abductions, „Al Jazeera”, 03.04.2024, https://www.aljazeera.com/features/2024/4/3/why-mass-kidnappings-still-plague-nigeria-a-decade-after-chibok-abductions, 30.05.2024.
[4] S.J.Ichedi, Nigeria Launches its Most Extensive National Measure of Multidimensional Povert, „National Bureau of statistics”, 17.11.2022, https://nigerianstat.gov.ng/news/78#:~:text=63%25%20of%20persons%20living%20within,quarter%20of%20all%20possible%20deprivations, 21.08.2024.
[5] P.Salako, Why mass kidnappings still plaue Nigeria…
[6] Mass Abductions: The catastrophe of Nigeria’s…
[7] Criminal Gangs Destabilizing Nigeria’s North West, „Africa Center for Strategic Studies”, 14.12.2021, https://africacenter.org/spotlight/criminal-gangs-destabilizing-nigerias-north-west/, 21.08.2024.
[8] P.Salako, Why mass kidnappings still plaue Nigeria…
[9] Tamże.
[10] Y. Akinpelu, Nigeria’s mass abductions: What lies behind the resurgence?, „BBC”, 9.03.2024, https://www.bbc.com/news/world-africa-68512071, 20.08.2024
[11] P.Salako, Why mass kidnappings still plaue Nigeria…
[12] Tamże.
[13] The economics of Nigeria’s kidnap industry,„SBM Intelligence”, 7.2022, https://www.sbmintel.com/wp-content/uploads/2022/08/202208_The-economics-of-Nigerias-kidnap-industry.pdf, 15.08.2024.
[14] K.Hairsine, Nigeria: Who’s behind the kidnappings…
[15] A.Ngelale, President Tinubu: We Must Treat Kidnappers as Terrorist, „The State House, Abuja”, 26.03.2024, https://statehouse.gov.ng/news/president-tinubu-we-must-treat-kidnappers-as-terrorist/, 21.08.2024.