Opracował: Mateusz Kabaciński, 18.11.2022 r.

24 października 2022 r. doszło do strzelaniny w Central Visual and Performing Arts High School. Placówka położona jest w Southwest Garden, dzielnicy w mieście St. Louis w stanie Missouri. Śmierć poniosły łącznie trzy osoby – napastnik i dwie ofiary. Sprawcą okazał się dziewiętnastoletni Orlando Deshawn Harris, były uczeń szkoły[1].

Na krótko przed atakiem chłopak zaparkował swój pojazd (niebieski dodge avenger) nieopodal szkoły. Pomimo obecności siedmiu ochroniarzy w okolicach i na terenie placówki około godziny 9 wszedł bocznym wejściem i udał się po schodach na czwarte piętro. Napastnik ubrany był w czarny strój i uzbrojony w karabin półautomatyczny typu AR-15, dość popularny wśród amerykańskich szkolnych strzelców. Posiadał przy sobie około 600 sztuk amunicji[2] – ponad tuzin magazynków o pojemności 30 nabojów znajdujących się w czarnej torbie oraz kilkanaście innych przypiętych do klatki piersiowej[3]. Kiedy dotarł na miejsce, oddał kilka strzałów w szklane drzwi i rozpoczął sianie terroru. Sforsował drzwi klasy tanecznej znajdującej się nieopodal głównego wejścia (szklanych drzwi) i krzyknął: „Wszyscy, k***a, umrzecie”. W tym samym momencie jego broń najprawdopodobniej się zacięła, co umożliwiło ucieczkę kilku osobom. Chwilę później Harris odblokował broń i otworzył ogień do uciekających[4].

Mniej więcej w tym samym czasie policja otrzymała wezwanie dotyczące obecności aktywnego strzelca w pobliskiej szkole. Kilka minut później funkcjonariusze przybyli na miejsce i rozpoczęli szybkie przesłuchania osób, którym udało się uciec z budynku, celem ustalenia położenia Harrisa. O 9.15 weszli do budynku i udali się na czwarte piętro. Po zauważeniu napastnika na trzecim piętrze jeden z policjantów nakazał mu odłożyć broń i podnieść ręce do góry. Ten odmówił i wycofał się do jednej z klas. Doszło do wymiany ognia trwającej około ośmiu minut[5]. Około 9.25 funkcjonariuszom udało się obezwładnić Harrisa, którego przetransportowano do najbliższego szpitala. Wskutek odniesionych obrażeń chłopak zmarł krótko po dotarciu na miejsce[6]. W czasie akcji żaden z funkcjonariuszy nie został ranny.

Na skutek działań napastnika podczas zdarzenia zginęły dwie osoby: sześćdziesięciojednoletnia nauczycielka wychowania fizycznego Jean Kirk Kuczka oraz piętnastoletnia uczennica Alexandra ‘Alex’ Bell. Ponadto siedem osób zostało rannych: cztery od postrzałów/draśnięć, a trzy – od obrażeń fizycznych[7]. 16 listopada 2022 r. lekarz sądowy dr Michael Graham przeprowadził autopsję zmarłych. Na wstępie potwierdzono, że dziewiętnastolatek posługiwał się karabinem Palmetto State Armory PA-15, czyli AR-15. Następnie ujawniono, że Jean Kuczka została postrzelona w brzuch. Zgodnie z relacjami świadków stało się to, gdy pomagała kilkorgu uczniom uciec przez okno. Zmarła w szpitalu. Natomiast Alex Bell postrzelono dwukrotnie[8]. Miała wyraźne ślady postrzałowe w okolicach lewej strony klatki piersiowej i przedramienia. Zginęła na miejscu[9]. Nie udało się jednak określić, jaka była odległość strzelca od ofiar w chwili oddawania strzałów. Z kolei podczas autopsji Harrisa dr Graham stwierdził, że chłopak został trafiony przez „kule lub odłamki”[10]. Obrażenia, jakie odniósł, były rozległe i znajdowały się w większości po lewej stronie ciała[11].

W czasie ataku większość uczniów barykadowała się w klasach. Kulili się w kątach, wchodzili pod stoły lub wyskakiwali przez okna, licząc, że napastnik ich nie namierzy[12]. Wyjść ze szkoły pilnowali ochroniarze, aby napastnikowi nie udało się uciec z budynku[13]. Zarówno uczniowie uczęszczający do Central Visual and Performing Arts High School, jak i Collegiate School of Medicine and Bioscience (placówki dzielącej kampus z pierwszą szkołą) zostali przetransportowani do innego pobliskiego liceum – Gateway STEM High School[14].

Policja z St. Louis i władze federalne FBI i ATF współpracowały w celu ustalenia motywów popełnienia zbrodni. W czasie dochodzenia zabezpieczono ślady zarówno w szkole, domu, jak i pozostawionym przez sprawcę samochodzie. W nim właśnie znaleziono jeden z najistotniejszych dowodów w sprawie. Funkcjonariusze zabezpieczyli odręcznie napisany list pożegnalny Harrisa. Opisał w nim swój stan psychiczny i samopoczucie przez dokonaniem masakry. Komisarz policji, Michael Sack, w czasie konferencji przytoczył kilka zdań z notatki: „Nie mam przyjaciół. Nie mam rodziny. Nigdy nie miałem dziewczyny. Nigdy nie miałem życia towarzyskiego. Przez całe życie byłem samotnym samotnikiem”[15]. W notatce wyszczególniono listę innych strzelanin w szkołach w USA. Pojawiły się nazwiska strzelców oraz liczby ofiar. Harris wyraźnie wyraził chęć bycia kolejnym nazwiskiem na liście. Znaleziono również mapę szkoły wraz z manifestem ujawniającym, w jaki sposób zaplanował swój atak[16]. Na potrzebę śledztwa FBI stworzyło stronę internetową przeznaczoną do zbierania danych i dowodów związanych ze zdarzeniem. Wydano także ogłoszenie, aby każdy, kto dysponuje danymi mogącymi wspomóc śledztwo, niezwłocznie je udostępnił[17].

Kim tak naprawdę był sprawca ataku? Orlando Deshawn Harris to dziewiętnastoletni mieszkaniec Carondelet – dzielnicy położonej w południowo-wschodniej części St. Louis. Rok wcześniej ukończył szkołę, w której przeprowadził atak. Zmagał się ze złym stanem psychicznym. Wielokrotnie hospitalizowany i leczony pod kątem psychiatrycznym w poradniach i szpitalach. Około dwa tygodnie przez masakrą Harris próbował kupić broń od licencjonowanego sprzedawcy w St. Charles w stanie Missouri. Wówczas nie przeszedł weryfikacji NICS[18] (National Instant Criminal Background Check System[19])[20]. Mimo początkowych trudności nastolatek nie poddał się. Co prawda odmówiono mu nabycia broni u licencjonowanego sprzedawcy, ale prawo nie wykluczyło jej nabycia u osoby prywatnej. Zakupił więc karabin od nieznanego kupca. Tej samej broni użył później w zamachu[21].

15 października 2022 r. około godziny 17 w domu Harrisów doszło do awantury. Matka chłopaka zadzwoniła na numer alarmowy 911, aby zgłosić, że jej syn pomimo policyjnego zakazu nabył karabin. Zgodnie z tym, co funkcjonariusze zamieścili w sprawozdaniu z interwencji – broń skonfiskowano i „przekazano osobie mającej pełne prawo do jej posiadania”[22]. Nie ujawniono jednak, kto to był. Co więcej, nie ustalono, w jaki sposób dziewiętnastolatek wszedł w ponowne posiadanie karabinu.

W dniu strzelaniny matka Orlando przekazała, że jest załamana całą sytuacją. Ona i krewni od dawna zajmowali się problemami zdrowia psychicznego Harrisa – monitorowali jego pocztę internetową, a nawet przeszukiwali pokój pod jego nieobecność. „Chcieliśmy mieć pewność, że nie posiada żadnych niebezpiecznych narzędzi czy broni”[23]. Komisarz policji Sack powiedział w oświadczeniu, że matka dziewiętnastolatka zachowała się jak przykładny obywatel państwa i dołożyła wszelkich starań, aby zapobiec tragedii. „Zdrowie psychiczne to trudna sprawa. Trudno powiedzieć, kiedy ktoś będzie agresywny i zacznie działać, a może po prostu walczy, jest w stanie depresji i może się samookaleczyć” – stwierdził[24].

Prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden dzień po strzelaninie opublikował wpis na Twitterze. Zaistniałe zdarzenie określił jako „kolejną bezsensowną strzelaninę w szkole”. W oświadczeniu złożył kondolencje wszystkim osobom dotkniętym atakiem oraz ponowił wezwania do wprowadzenia zakazu używania broni szturmowej. „Jill i ja myślimy o wszystkich, których dotknęła bezsensowna strzelanina w St. Louis – zwłaszcza o zabitych i rannych, ich rodzinach i osobach udzielających pierwszej pomocy. Central Visual and Performing Arts, musimy podjąć działania – zaczynając od zakazania broni szturmowej”[25].

[1] N. Salahieh, R. Riess, Rifle used in the St. Louis school shooting had been taken from the gunman about a week before the attack, police say,27.10.2022, https://edition.cnn.com/2022/10/27/us/st-louis-school-shooting-thursday/index.html, 29.10.2022.

[2] Dla porównania – przeciętny żołnierz amerykański w czasie walki posiada przy sobie 210 pocisków, co równa się 7 magazynkom po 30 nabojów każdy. M. Phillis, J. Salter, School gunman had AR-15-style weapon, 600 rounds of ammo, 26.10.2022, https://apnews.com/article/crime-shootings-school-st-louis-00bda97835851e40fd9654a80987b36d, 29.10.2022.

[3] Tamże.

[4] Tamże.

[5] R. Mckay, St. Louis school gunman’s note describes 'perfect storm’ for mass shooting, 25.10.2022, https://www.reuters.com/world/us/st-louis-school-gunmans-note-describes-perfect-storm-mass-shooting-2022-10-25/, 30.10.2022.

[6] E. Wolfe, R. Razek, St. Louis school shooter was flagged in FBI background check but was still able to legally purchase a gun, police say, 28.10.2022, https://edition.cnn.com/2022/10/28/us/st-louis-school-shooting-friday/index.html, 29.10.2022.

[7] H. Yan, R. Riess, N. Salahieh, St. Louis school shooter had an AR-15-style rifle, 600 rounds of ammo and a note saying ‘I don’t have any friends. I don’t have any family,’ police say, 25.10.2022, https://edition.cnn.com/2022/10/25/us/st-louis-school-shooting-tuesday, 30.10.2022.

[8] C. Cesaric, ’Loving’ Teacher Was Shielding Students, Helping Them Escape When She Was Killed in St. Louis School Shooting, 26.10.2022, https://people.com/crime/teacher-helping-students-escape-when-killed-st-louis-school-shooting/, 29.10.2022.

[9] K. Bell, Autopsy: Teacher, student killed in St. Louis school shooting were each shot once, 16.11.2022, https://www.stltoday.com/news/local/crime-and-courts/autopsy-teacher-student-killed-in-st-louis-school-shooting-were-each-shot-once/article_380f183e-7c6b-58ad-9582-4cd0cce6178b.html, 20.11.2022.

[10] Amunicja, której używają funkcjonariusze, jest zaprojektowana w taki sposób, aby roztrzaskiwać się w momencie uderzenia. Zmniejsza to prawdopodobieństwo postrzelenia osoby znajdującej się za ścianą. K. Bell, Autopsy…

[11] Tamże.

[12] M. Alsharif, T. Stelloh, Gunman kills 2 at a St. Louis high school, officials say, 24.10.2022, https://www.nbcnews.com/news/us-news/two-students-injured-shooting-saint-louis-school-rcna53715, 30.10.2022.

[13] S. Gorman, St. Louis high school shooting leaves three dead, including suspect, 25.10.2022, https://www.reuters.com/world/us/three-dead-including-suspect-shooting-st-louis-high-school-six-injured-police-2022-10-24/, 28.10.2022.

[14] A. Watts, P.P. Murphy, C. Alvarado, S. Almasy, Gunman who killed 61-year-old woman and a 16-year-old girl at a St. Louis school brought a long gun and 12 magazines, police say, 24.10.2022, https://edition.cnn.com/2022/10/24/us/st-louis-school-shooting, 28.10.2022.

[15] H. Yan, R. Riess, N. Salahieh, ’I don’t have any friends’: St. Louis school shooter had AR-15-style gun, 600 rounds, chilling note, 25.10.2022, https://6abc.com/school-shooting-central-performing-arts-st-louis-orlando-harris-shooter/12376868/, 29.10.2022.

[16] R. Sharp, Orlando Harris: Police confirm AR-15 used in St Louis school shooting is same gun removed from him days before, 27.10.2022, https://ca.sports.yahoo.com/news/orlando-harris-police-confirm-ar-160748418.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAAAa051mRkFEbH8YKuTOkDdO1mA6DL5TpM7uBKs-acck0uXLdMOmLdtfPWsDHEpXvEKltiF7WkoONJj4JkNt07ZPqyBbh-f_IC7ugoUUqVYsm6eZejPGiJp1_SfqPnNIjAOYKl0_y-isLZRRqmSictr33GWu0fiKuWbwjkBwp48uj, 1.11.2022.

[17] Tamże.

[18] J. Salter, FBI background check blocked gun sale to St. Louis shooter, 28.10.2022, https://abcnews.go.com/US/wireStory/police-gun-earlier-school-shooting-92204175, 29.10.2022.

[19] To program przeprowadzający sprawdzanie danych osób, które chcą posiadać broń palną lub materiały wybuchowe zgodnie z wymogami prawa. Kiedy osoba próbuje zakupić broń, sprzedawca, określany w prawie jako federalny licencjobiorca broni palnej (FFL – Federal Firearms Licensee ), kontaktuje się z NICS elektronicznie lub telefonicznie. Potencjalny nabywca wypełnia formularz, a FFL przekazuje te informacje do centrali. Personel NICS przeprowadza sprawdzenie informacji o kupującym. Analizuje, czy kupujący nie jest notowany w rejestrze karnym lub z innych powodów nie kwalifikuje się do zakupu bądź posiadania broni. Firearms Checks (NICS), https://www.fbi.gov/how-we-can-help-you/need-an-fbi-service-or-more-information/nics, 10.11.2022.

[20] Tamże.

[21] A. Salcedo, FBI blocked St. Louis shooter from obtaining gun, police say, 28.10.2022, https://www.washingtonpost.com/nation/2022/10/28/st-louis-school-shooting-orlando-harris-gun/, 30.10.2022.

[22] J. Salter, FBI background check blocked…

[23] R. Sharp, Orlando Harris: Police confirm AR-15…

[24] Tamże.

[25] R. Falconer, White House renews assault weapons ban call after St. Louis school shooting, 25.10.2022, https://www.axios.com/2022/10/25/st-louis-school-shooting-white-house-assault-weapons-ban, 29.10.2022.